Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Güney Afrika'nın İsrail'e karşı 29 Aralık 2023'te açtığı soykırım davasında, Soykırım Sözleşmesi'nin çeşitli hükümleri yoruma tabi olup, Türkiye'nin davaya müdahil olduğunu beyan etme hakkı bulunuyor. kongrenin bir tarafıdır.
İşte Türkiye'nin İsrail'e yönelik soykırım davasına UAD'de müdahale etme talebine ilişkin en sık sorulan 5 soru ve diplomatik kaynakların verdiği yanıtlar:
1- Müdahalenin temeli nedir?
Türkiye'nin Uluslararası Adalet Divanı önündeki müdahale beyanı, Mahkeme Tüzüğü'nün 63. maddesinde yer alan şu ifadeye dayanmaktadır:
“Anlaşmazlık, taraflardan başka Devletlerin katıldığı bir sözleşmenin yorumlanmasıyla ilgili olduğunda, Yazı İşleri Müdürü bu Devletlere durumu derhal bildirecektir. 2. Bu şekilde bilgilendirilen herhangi bir Devlet, davaya müdahale etme hakkına sahip olacaktır; ancak, eğer bunu yaparsa, Bu hak, kararın yaptığı yorumun da aynı derecede bağlayıcı olacaktır.” “
2- Türkiye'nin katılımına ilişkin hukuki süreç nasıl ilerleyecek?
Kurallara göre Mahkeme, müdahillik beyanını anlaşmazlığın tarafları olan Güney Afrika Cumhuriyeti ve İsrail'e bildirecek ve yazılı yorumlarını talep edecek.
Mahkeme, gerekiyorsa sözlü duruşma yaparak kabul edilebilirlik konusunda karar verecek.
Uyuşmazlığın tarafları Katılım Beyanı'na ilişkin görüşlerini yazılı olarak iletebilecek olup, taraflardan yazılı görüş alınması halinde Türkiye, karşı görüşlerini yazılı olarak sunma hakkını saklı tutar.
3- Diğer ülkeler Güney Afrika-İsrail Mahkemesi'nin UAD'ye müdahalesini talep edebilir mi?
Bugüne kadar Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya, Güney Afrika/İsrail'in talebine Uluslararası Adalet Divanı'nın müdahalesini talep etti.
Mahkeme henüz bu sorular hakkında karar vermedi.
4-Diğer durumlarda müdahale mekanizması uygulandı mı?
UAD Tüzüğü'nün 63. maddesinde düzenlenen müdahale kurumu, UAD'ye sunulan diğer şikâyetlerde de uygulanmıştır.
Örneğin Ukrayna ile Rusya Federasyonu arasındaki davada Uluslararası Adalet Divanı 32 ülkenin katılımını kabul edilebilir buldu.
Ayrıca Gambiya ile Myanmar arasındaki davada Mahkeme, 7 ülkenin müdahale talebinin kabul edilebilir olduğuna karar verdi.
5- Uyuşmazlığın ne zaman sonuçlanması bekleniyor?
Mahkeme önündeki yargılamanın ne zaman biteceğini tahmin etmenin zor olduğunu lütfen unutmayın.
Uluslararası Adalet Divanı'ndaki yargılama, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin 29 Aralık 2023'teki başvurusuyla başladı. Bu aşamada Mahkeme, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin davaya ilişkin görüş sunması için son tarih olarak 28 Ekim 2024'ü belirledi.
İsrail'in muhalif şerhini sunması için son tarih 28 Temmuz 2025 olarak belirlendi.
Mahkemenin bugüne kadarki içtihatları dikkate alındığında dava sürecinin 4-5 yıl sürebileceği tahmin ediliyor.
Güney Afrika'nın İsrail'e karşı Uluslararası Adalet Divanı'nda açtığı soykırım davası
Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023'te Birleşmiş Milletler (BM) 1948 Soykırımının Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin Sözleşme'nin ihlali gerekçesiyle İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanı'nda dava açtı.
Güney Afrika, Gazze'deki durumun aciliyeti nedeniyle Uluslararası Adalet Divanı'ndan ihtiyati tedbir kararı verilmesini istemiş ve ihtiyati tedbir talebine ilişkin duruşmalar 11 ve 12 Ocak tarihlerinde Lahey'deki Barış Sarayı'nda gerçekleştirildi.
Mahkeme, ara kararlarını 26 Ocak'ta açıkladı.
Buna göre İsrail, Soykırım Sözleşmesinin 2. maddesinde tanımlanan fiillerin işlenmesini önlemek için mümkün olan her türlü tedbiri almak, İsrail ordusunun Soykırım Sözleşmesinin 2. maddesinde tanımlanan fiilleri işlemesini önlemek için derhal tedbir almak ve bu tedbirleri derhal almakla yükümlüdür. Gazze'de Filistinlilere soykırım çağrısı yapanları önlemek ve engellemek, Gazze'deki Filistinlileri cezalandırmak ve cezalandırmak için gerekli her türlü tedbiri almak, olumsuz yaşam koşullarının ortadan kaldırılması için gerekli temel hizmetlerin ve insani yardımların sağlanmasını sağlayacak acil ve etkili tedbirleri almak. Gazze'de Filistinlilerin karşılaştıkları koşullar, Gazze'deki Filistinlilere yönelik Soykırım Sözleşmesi ihlallerine ilişkin delillerin yok edilmesinin önlenmesi ve korunmalarının sağlanması için etkili tedbirlerin alınması ve alınan tüm tedbirlere ilişkin olarak 1 ay içinde Mahkemeye rapor sunulması. Kararın yürürlüğe girmesi.
Mahkeme, Güney Afrika'nın 6 Mart'taki ek tedbir talebi üzerine 28 Mart'ta açıklanan ek tedbir kararında, İsrail'in, Filistinlilerin haklarını ihlal etmemesi için acil ihtiyaç duyulan insani yardımın Gazze'ye ulaştırılmasını sağlaması ve ek tedbirlere ilişkin alınan tedbirlere ilişkin talimat verdi. ay içinde mahkemeye rapor sunacak.
Mahkeme, 24 Mayıs tarihli kararında, Refah'ta mahsur kalan Filistinlilerin karşı karşıya olduğu insani felaket tehlikesi nedeniyle daha önce alınan tedbirlerin yetersiz kaldığını belirterek, İsrail'e Refah kentine yönelik askeri saldırılarını derhal durdurma çağrısında bulundu. Gazze'de acil ihtiyaç duyulan hizmetlerin ve insani yardımın aksamamasının sağlanması. Refah sınır kapısının uygun şekilde güvenlik altına alınabilmesi için açık tutulması ve vatandaşların Gazze Şeridi'ne engelsiz erişimini sağlamak için etkili önlemler alınması gerektiği belirtildi. soykırım iddialarını soruşturmak üzere Birleşmiş Milletler tarafından yetkilendirilen organlar tarafından atanan ve alınacak tüm tedbirlere ilişkin bir ay içinde Mahkemeye rapor sunması gereken kişiler.
Türkiye Lahey'e müdahale dosyası sunacak
Türkiye, Güney Afrika'nın 29 Aralık 2023'te Uluslararası Adalet Divanı'nda İsrail aleyhine dava açmasının hemen ardından 3 Ocak'ta yaptığı açıklamada bu talebi memnuniyetle karşıladığının altını çizdi.
5 Mayıs'ta Güney Afrika'nın İsrail'e karşı UAD'ye sunduğu soykırım davasına Türkiye'nin müdahale edeceğini açıklayan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye'nin davaya müdahale için 7 Ağustos'ta Lahey'e dosya sunacağını söyledi.